Aspergillosis

Aspergillose is de naam van de ziekte die door Aspergillus soorten veroorzaakt wordt. Aspergillusis een schimmel. Deze schimmel verspreidt zich door het vormen van draden en kan zich zo over een oppervlak verspreiden. Vermenigvuldiging is door het vormen van sporen. Dit zijn minuscuul kleine deeltjes die zich door de lucht verspreiden.

Aspergillus fumigatusis de meest voorkomende Aspergillus soort die ziekte bij vogels veroorzaakt. Ook Aspergillus flavusen Aspergillus niger worden wel gevonden, maar minder vaak.

Het is een schimmel die van nature bijna overal in de omgeving voorkomt. Vogels kunnen besmet raken door sporen in te ademen. Of een besmetting met de sporen ziekte veroorzaakt ligt voor een groot deel aan de conditie van de vogel. Een gezond dier die goede voeding krijgt zonder tekorten, zal in de meeste gevallen de ingeademde sporen zelf aan kunnen pakken, en er zal geen ziekte ontstaan. In gevallen van besmetting met grote aantallen sporen, kan ook een gezonde vogel ziekte ontwikkelen.

Een vogel kan ook gevoeliger zijn voor een infectie met Aspergillus na behandeling met bepaalde antibiotica en met medicijnen die de weerstand verlagen (corticosteroïden). Als de Aspergillus niet opgeruimd wordt door het lichaam, zal hij zich vermenigvuldigen en ziekte veroorzaken. De grootste problemen worden bij vogels vaak in de luchtwegen gezien.

Aspergillose kan een acuut of chronisch verloop hebben. Bij een acute vorm slaan de schimmelsporen op verschillende plekken aan en zorgen zo voor een grote infectie in geheel het lichaam. Behalve de luchtwegen kunnen ook bijvoorbeeld de lever en nieren aangetast worden. De vogel zal snel zeer ziek worden, niet willen eten en moeite hebben met ademen. Vaak drinken ze veel en kan de ontlasting groen gekleurd zijn. Ze kunnen zelfs plotseling overlijden zonder duidelijke ziekteverschijnselen.

De chronische vorm komt vaker voor. Hierbij groeien de schimmels langzaam uit vanuit één of meerdere plekken in het lichaam (vaak begint het in de luchtwegen). Ze vormen plakkaten en granulomen (knobbelige massa’s) van schimmel.

De schimmel kan op verschillende plaatsen in het lichaam aanslaan. Zo kunnen schimmelplakkaten in de neus of in de keelspleet zitten, ook slaan ze vaak aan in de luchtzakken. Hier bedekken ze de wand en kunnen zelfs de verbinding naar de longen afsluiten.

Sporen die gevormd worden verspreiden zich langzaam door het lichaam. Dit kan een erg sluipend proces zijn. De vogels zijn niet acuut ziek, maar verliezen conditie, kunnen wat sloom zijn en wat meer slapen. Vaak is benauwdheid aanwezig, vooral na inspanning.

Als de schimmel in de luchtpijp in de buurt van de syrinx (stembanden van vogels) zit, kan het stemgeluid veranderen. Het probleem bij deze vorm van de ziekte is, dat vaak pas hulp gezocht wordt als de schimmel zich al ver verspreid heeft. Dit maakt de behandeling moeilijker. Bij de chronische vorm van schimmel kan plotseling verslechtering optreden, dit kan bijvoorbeeld komen doordat een schimmelprop loslaat en (een deel van) de luchtpijp verstopt. Hierdoor kan de vogel geen/weinig lucht meer binnenkrijgen en ontstaat een acuut levensbedreigende situatie.

Diagnose

De diagnose van aspergillose kan op verschillende manieren gesteld worden. Er kan een swab genomen worden van neus, keelspleet of bovenste deel van de luchtpijp. Het materiaal wat hierdoor verkregen wordt kan onder een microscoop bekeken worden. Hier kunnen de schimmeldraden gezien worden.

Als de schimmelinfectie zich beperkt tot de luchtzakken, kunnen de swabs van de voorste luchtwegen een negatieve uitslag geven. De diagnose kan dan gesteld worden door rechtstreeks in de luchtzakken te kijken. Dit kan met een endoscoop, een kleine camera aan het einde van een smal buisje. Hiermee zijn dan de schimmelplakkaten en granulomen te zien die de wand van de luchtzakken kunnen bedekken.

Röntgenfoto’s en bloedonderzoek kunnen helpen met het stellen van de diagnose, maar leveren niet altijd een duidelijk beeld op.

Behandeling

Er zijn verschillende opties om de schimmel aan te pakken. Ze hebben allemaal met elkaar gemeen dat het vaak een langdurige behandeling zal worden, vanwege de uitgebreidheid van de ziekte. Op dit moment is er in Europa slechts één diergeneesmiddel op de markt wat speciaal is geregistreerd voor siervogels.

In de registratieprocedure is een groot onderzoek gedaan waarbij de veiligheid en de werkzaamheid zijn onderzocht. Omdat er bij vogels relatief weinig bekend is over hoe een medicijn zich in het lichaam gedraagt, is een goed onderzocht, geregistreerd diergeneesmiddel belangrijk, om de kans op onverwachte bijwerkingen of verminderde werkzaamheid zo klein mogelijk te maken.

Het medicijn bevat itraconazol, dit is een middel wat de schimmelgroei stopt, en de wand van de schimmel beschadigd. Het eigen afweerapparaat van de vogel zal de resterende schimmel opruimen. Dit medicijn moet in de snavel of door wat voer gegeven worden.

Bij grote schimmelproppen in bijvoorbeeld de luchtpijp, neus of luchtzakken kan geprobeerd worden deze (eventueel gedeeltelijk) weg te halen met een operatie. Hiervoor moet de vogel onder narcose. Naast de behandeling van de schimmel is het ook uiterst belangrijk om de achterliggende oorzaak te vinden. Vaak zal de voeding aangepast moeten worden. Ook andere infecties, zoals met een virus of parasiet, kunnen de weerstand zo verminderen dat een schimmelinfectie kan aanslaan.

Bron: www.vogelziekenhuis.nl